Ðaminh HENARES Minh, sinh năm 1765 tại Baena, Córdova, Tây Ban Nha, Giám Mục, Dòng Ða Minh, xử trảm ngày 26-6-1838 tại Nam Ðịnh dưới đời vua Minh Mạng, phong Chân Phúc ngày 27-5-1900 do Ðức Lêô XIII, kính ngày 26-6.

Bản tường trình gửi vua Minh Mệnh về cuộc tra khảo Ðức Cha Minh viết như sau: "Hạ thần rất ân hận mà trình rằng, mặc dù đã cố gắng nhiều cách vẫn không thể khai thác thêm chi tiết gì về tên tù phạm. Chính mắt và tai hạ thần đã xem xét thì không có cực hình tra tấn hay phương thế loài người nào có thể bắt nó cung khai những gì nó giữ kín".

Qua bản tâu trình chúng ta biết được thâm ý của vua Minh Mệnh muốn biết tên và nơi trú ẩn của các đạo trưởng để trừ diệt tận gốc. Ðức Giám Mục Minh tên là Dominic Henares, sinh ngày 19-12-1765 tại tỉnh Cordova bên Tây Ban Nha. Năm 16 tuổi cậu Henares dâng mình cho Chúa trong tu viện dòng Ða Minh ở Niebla. Ngày 30-8-1783, cậu được mặc áo dòng và tiếp tục học thần học. Sau năm thứ nhất, Thầy Henares đã tình nguyện đi truyền giáo tại Á Ðông. Bề trên gửi thầy sang tiếp tục học tại Manila, Phi Luật Tân và được thụ phong linh mục tại đây. Ngày 20-9-1789, cha được lệnh sang Tonkin (Bắc Việt). Trước hết cha đi thuyền sang Macao và cùng với ba cha khác là Delgado, Vidal và Gatellepa. Ðoàn truyền giáo tới nhiệm sở ngày 28-10-1790.

Sau 6 tháng học tiếng Việt, cha được chỉ định làm bề trên chủng viện ở Tiên Chu dạy Latinh cho các chú. Tới năm 1802 cha được cử làm bề trên các cha dòng Ða Minh trong địa phận. Ngày 9-1-1803, cha được tấn phong Giám Mục tại Phú Nhai, phụ tá Ðức Cha Delgado. Ðức Cha nổi tiếng về lòng bác ái và đức khó khăn. Chính ngài khâu vá quần áo rách của mình và của người khác bỏ đi để đem cho các người nghèo. Cha Hermosilla viết về ngài như sau: "Ngài có đời sống đơn sơ, nhiệt tâm cứu các linh hồn và ước ao ơn tử đạo. Ngài luôn sẵn sàng giúp các linh hồn, dù nửa đêm. Lòng đạo đức của ngài rất trổi trang, say đắm trong kinh nguyện và chuyên cần học hỏi gương các Giáo Phụ. Ðức khó nghèo làm cho ngài rộng rãi với người nghèo và trở thành người cha nhân từ".

Dù ngài ước ao được đổ máu mình xưng đạo thánh Chúa, nhưng là chủ chăn phải hướng dẫn đoàn chiên trong cơn bách đạo, ngài phải long đong trốn ẩn khỏi tay những kẻ tìm bắt. Ðức cha đổi tên là Trùm Hai. Ban đầu ngài rời Tiên Chu để về ẩn náu ở làng Kiên Lao là làng toàn tòng Công Giáo. Ở đó đã có Ðức Cha Delgado đang trú ngụ. Khi lính đến bắt Ðức Cha Delgado thì ngài chạy trốn sang nhà Bà Tư, ẩn sau cối xay khiến quân lính không thấy được. Ngay sau đó ngài sang làng Trung Thành, rồi chạy qua làng Quần Anh, làng Xương Ðiền. Trong suốt thời gian này thầy già Chiểu luôn theo giúp ngài. Sau cùng Ðức Cha quyết định trốn về Tỉnh Ðông. Ra tới biển thì gặp gió to. Thấy con thuyền lâm nguy, một người lương dân tên là Nghiễm, ở làng Cẩm Hà, xin đưa ngài vào trú tại nhà họ. Người lương dân nói với các tín hữu là đi tìm nơi trú an toàn hơn, nhưng thực ra ông đã đi sang làng bên cạnh báo cho quan đến bắt. Ngày 9-6-1838, quan đem 500 lính đến vây bắt. Ngài xin với quan là đừng làm tội tên Nguyễn Viết Phương, người đã cho đức cha trú vì lòng bác ái. Họ vẫn bị bắt và đem đi với đức cha. Người này đã bước qua thánh giá để được trả tự do. Trong cuộc thẩm vấn, quan tỏ ra mộ mến và kính phục đức cha và mời ngài uống trà. Quan dẫn giải đức cha về phủ Xuân Tràng và nhốt vào cũi. Còn thầy già Chiểu thì phải mang gông. Sau đó quan giải về tỉnh Nam Ðịnh.

Ngày 11-6-1838, đoàn người tới Nam Ðịnh. Khi tới cửa thành thầy già Chiểu ôm cây thánh giá lên hôn kính để đức cha đi qua khỏi cửa. Từ đó hai thầy trò phải lìa nhau, đức cha ở trong cũi đặt ở công đường, còn thầy già Chiểu bị giam trong ngục. Tại công đường, Ðức Cha Henares được gặp Ðức Cha chính Y (Ðức Cha Hermosilla) và cha chính địa phận.

Quan tổng đốc Lê Văn Ðức lấy lời khai để tâu trình về kinh, song ngài không nói gì nhiều. Các quan làm án và yêu cầu đức cha ký vào. Trước khi ký, đức cha yêu cầu họ đọc cho nghe trước. Trong bản án có viết chữ tả đạo và có câu dỗ dành người ta, nên đức cha phản đối yêu cầu sửa lại: "Ðạo Ðức Chúa Trời là đạo chân thật, còn tôi đến nước này là để rao giảng đạo chân thật, đường ngay nẻo chính. Tôi không có lừa dối ai. Vậy nếu quan còn để những chữ này tôi sẽ không ký". Các chữ trên đã được bôi đi.

Một ngày sau khi đến Nam Ðịnh, các quan biết là không lay chuyển được ngài thì làm án tử. Bản án được vua Minh Mệnh châu phê ngay và còn viết bên lề mấy chữ như sau: "Dominic Henares dù có trăm mồm miệng cũng không thanh minh được các lời buộc tội". Vua truyền lệnh thi hành án sớm hết sức và phải bêu đầu ba ngày tại chỗ có nhiều người trông thấy. Bản án về đến Nam Ðịnh là buổi trưa ngày 25-6 nên các quan để lại hôm sau cho đủ thời giờ chuẩn bị.

Các lính Công Giáo phải đút tiền để được chỉ định khiêng ngài ra pháp trường. Theo sau có đông giáo dân khóc lóc. Ði đầu là người mang bản án đã được vua châu phê, rồi đến cũi đức cha, tiếp đến là thầy già Chiểu, năm người lính khác cũng bị dẫn đi để khủng bố tinh thần, rồi đến các lính và võng các quan. Trong số năm người lính có ba người sau này cũng đổ máu mình xưng đạo, còn hai người đã chối đạo. Thỉnh thoảng quan cho thổi loa và một người hô lên: "Các người từ Ðông Tây Nam Bắc hãy nghe đây, người này là đạo trưởng Âu Châu đến rao giảng tả đạo Giatô. Vì lẽ đó vua đã ra lệnh chém đầu".

Vào khoảng một giờ trưa ngày 26-6-1838, đoàn người tới pháp trường. Ðức Cha Henares được đưa ra khỏi cũi, liền khuyên người lính khiêng hãy tin tưởng vào Chúa. Ngài xin được mấy phút cầu nguyện và xin được thấy thầy già Chiểu phải chém trước để ngài có thể giúp thầy vững tâm. Hai cái đầu lần lượt rơi xuống và tung lên cao cho quan giám sát xem. Theo thói thường khi lính xử tử một tội nhân thì mọi người chạy xa vì sợ hồn người chết nhập vào làm hại, nhưng lần này mọi người xấn lại để thấm máu, có người lấy cả đất đã thắm máu đào. Cảnh chen lấn làm quan phải ra lệnh từ nay trở về sau khi có việc hành quyết cố đạo không được làm như thế. Xác đức cha được quân lính chôn ngay tại chỗ, còn đầu của Ðức Cha Henares được bỏ lại vào trong cũi để trên cọc cao ba ngày ở cửa thành. Sau đó quan ra lệnh bỏ đá vào trong cũi và vứt xuống sông Vị Hoàng để giáo dân không thể lấy được đầu của ngài. Thế nhưng ba ngày sau có người đánh cá đã vớt được. Mười sáu ngày sau hôm xử tử, giáo dân thừa lúc ban đêm định lấy trộm xác ngài. Khi vừa rỡ đất ra thì họ ngửi thấy hương thơm ngọt ngào và xác vẫn còn nguyên vẹn nên không dám đưa đi. Hai ba tháng sau có ba người giáo dân đến đem xác ngài về an táng tại nhà thờ Lục Thủy Hạ và sau đưa về Bùi Chu.

Trong bản án điều tra phong Á Thánh, thầy già Laurenso Khuê, 86 tuổi, quả quyết rằng trong thời kỳ dịch tễ thầy đã mang vải thấm máu đức cha đặt trên mình con trâu bệnh, tức thì con trâu khoẻ lại ngay. Có nhiều người chứng kiến phép lạ nói trên. Ðức Cha Dominic Henares Minh đã được Ðức Thánh Cha Lêo XIII tôn lên hàng chân phước ngày 27-5-1900.

Đã đọc: 570