Ca nhập lễ hôm nay có viết: "Con ơi giữ lấy lời cha, chớ quên lời mẹ, nhớ mà ghi tâm. Đèn soi trong chốn tối tăm, ấy là chính những lời răn, lệnh truyền. Nhớ cầu cho bậc tổ tiên, khắc ghi công đức một niềm tri ân" (Cn 6, 20.23abc). Dân tộc Việt Nam ta có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng: chữ hiếu lúc nào cũng được đặt nặng. Vì thế, việc đền ơn báo hiếu tổ tiên, ông bà, cha mẹ mang một tầm vóc rất quan trọng trong gia đình, cá nhân và từng gia tộc. Người có đạo và người không có đạo vẫn tương đồng về chữ hiếu. Đạo hiếu được người Việt Nam rất tôn trọng, nó không đi ngược lại với niềm tin Kitô giáo.

Đạo Hiếu trong truyền thống Việt Nam

Người Việt Nam vốn có truyền thống đạo đức rất đáng trân trọng. Chữ hiếu lúc nào cũng được người Việt đặt ở hàng đầu. Người con hiếu thảo là người con biết nhớ đến cội nguồn của mình. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ là những bậc sinh thành và là nguồn gốc của sự giầu sang, phú quí. Tổ tiên, ông bà, cha mẹ trải qua dòng đời có một mối giây kết hợp mật thiết và linh thiêng, huyền nhiệm. Dân tộc Việt Nam có lòng đạo sâu xa, vì thế họ diễn tả chữ hiếu bằng nhiều cách: khi ông bà, cha mẹ còn sống, họ vâng phục, phụng dưỡng, biết ơn. Khi các Ngài khuất bóng, người Việt nhớ tới các bậc sinh thành trong những ngày giỗ, ngày kỵ, ngày tết, ngày lễ lớn, những biến cố của gia đình. Theo tập tục, truyền thống, bàn thờ tổ tiên, cha mẹ luôn có đèn nhang, hoa quả đầy ắp. Con cái, cháu, chắt luôn hướng về cội nguồn và tỏ lòng biết ơn các bậc sinh thành, dưỡng dục. Người Việt Nam ta không những chỉ có gia đình, gia tộc. Lòng biết ơn đối với tiền nhân, đối với các bậc đi trước trong làng, trong xã, trong xóm luôn được thể hiện bằng sự tưởng nhớ, ghi công trên bia, trên mộ, cả những anh hùng vô danh cũng luôn được người Việt trân trọng ghi nhớ, biết ơn. Đây là nét đặc biệt trong nền văn hóa nước ta.

Điều răn thứ bốn trong Thập giới của Đạo Công Giáo

Điều răn thứ bốn trong mười điều răn đã viết: "Hãy thảo kính cha mẹ". Lòng tôn kính, hiếu thảo đối với cha mẹ phát xuất từ sự biết ơn đối với các bậc sinh thành, đã nuôi dưỡng, giáo dục con cái, giúp con cái lớn lên về tầm vóc, khôn ngoan và ân sủng: "Hãy hết lòng tôn kính cha con, và đừng quên ơn mẹ đã mang nặng đẻ đau. Hãy luôn nhớ công ơn dưỡng dục sinh thành, công ơn ấy con lấy chi đáp đền cho cân xứng?" (Hc 7, 27-28). Lòng hiếu thảo được bày tỏ qua sự khôn ngoan và vâng phục chân thành "Con khôn giữ lời cha nghiêm huấn, kẻ nhạo báng chẳng nghe lời sửa dạy" (Cn 13, 1). Điều răn thứ tư còn cho những người con đã trưởng thành biết trách nhiệm của họ đối với cha mẹ, về vật chất cũng như tinh thần, khi các Ngài già yếu, bệnh tật, cô đơn hay hoạn nạn. Lòng hiếu thảo sưởi ấm bầu khí gia đình "con cái là vinh quang của tuổi già" (Cn 17, 6) (Sách giáo lý công giáo số 2215-2219). Người công giáo vừa sống chữ hiếu theo truyền thống mà vẫn hài hòa trong việc giữ giới răn thứ bốn

Đạo Hiếu xưa và nay

Hơn bao giờ hết chữ hiếu luôn đứng hàng đầu trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Với các tư tưởng của Khổng Tử, Lão Tử, Trang Tử và Phật Giáo, chữ hiếu luôn được trân trọng, bảo tồn và phát huy. Người Kitô hữu không chỉ có bổn phận phải thảo hiếu với tổ tiên, ông bà, cha mẹ. Nhưng theo Chúa, người tín hữu còn biết ơn biết bao vị thánh đã ra đi trước, đã làm đẹp lòng Chúa và đã được tôn vinh trên bàn thờ, trên trời. Họ là những người đã xây dựng Giáo Hội. Theo Chúa người Kitô hữu không chỉ dừng lại ở đạo hiếu đối với tổ tiên, cha mẹ, thân bằng, quyến tộc mà Đạo của Chúa trải rộng vô biên, bao la. Chúa dạy: "Hãy thương yêu nhau". Đức ái của Kitô giáo bao la, vô biên và vô giới hạn. Yêu thương, yêu người không có nghĩa dừng lại trên những người thận, trên những người yêu mình, mà yêu người vì mọi người đều mang hình ảnh Thiên Chúa, họ là anh em với ta trong tư cách họ được Chúa dựng nên. Yêu người không chỉ yêu người yêu ta mà yêu ngay chính cả kẻ thù nữa. Đó là tình yêu đích thực của Kitô giáo. Tình yêu bắt nguồn từ Thiên Chúa là tình yêu. Tình yêu hy sinh, từ bỏ để làm cho người khác được hạnh phúc: "Không có tình yêunào cao vời bằng tình yêu của người hiến mạng vì người mình yêu" (Ga 15, 13). Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II đã làm một cử chỉ nêu gương sự hiếu thảo khi về thăm quê hương Ba Lan vào tháng 5 năm 1987: Ngài thăm mộ song thân và cầu nguyện cho cha mẹ của Ngài nơi chính phần mộ ngoài nghĩa địa.

Ngày mồng hai tết Giáo Hội dành riêng để kính nhớ Tổ Tiên-Ông Bà Cha Mẹ, xin Chúa ban cho mọi Kitô hữu biết sống hiếu thảo, xứng đáng là những người con của Đạo Tình Thương và là những người theo Chúa.

"Lạy Chúa là cha rất nhân từ, Chúa dạy chúng con phải giữ lòng hiếu thảo. Hôm nay nhân dịp đầu năm mới, chúng con họp nhau để kính nhớ tổ tiên và ông bà cha mẹ. Xin Chúa trả công bội hậu cho những bậc đã sinh thành dưỡng dục chúng con, và giúp chúng con luôn sống cho phải đạo đối với các Ngài " (Lời nguyện nhập lễ, lễ kính nhớ tổ tiên-ông bà cha mẹ, mồng hai tết).

Đã đọc: 1901