Phêrô Ðoàn Công QUÝ, sinh năm 1826 tại Búng, Gia Ðịnh, Linh Mục, xử trảm ngày 31-7-1859 tại Châu Ðốc dưới đời vua Tự Ðức, phong Chân Phúc ngày 11-4-1909 do Ðức Piô X, kính ngày 31-7.

Trong thời kỳ bắt đạo, các linh mục Việt Nam đã tỏ ra rất anh dũng với sứ mệnh dìu dắt con chiên, như tấm gương của Cha Phêrô Ðoàn Công Quí, cha sở họ Ðầu Nước, Cù Lao Giêng, thuộc tỉnh Vĩnh Long. Vì có người tố giác trong vùng có đạo trưởng trốn ẩn, Cha chính Borelle nhắn Cha Quí tạm thời trốn đi khỏi xứ, Cha Quí đã trả lời: "Nếu bề trên muốn tôi trốn khỏi đây thì tôi xin ngài viết cho tôi bài sai chính thức, nếu không tôi sẽ ở lại xứ dường như không có lệnh nào của bề trên vậy".

Cũng có lần cha bầy tỏ lòng mong ước được tử đạo: "Chớ thì tôi không được diễm phúc chiến đấu và chết vì danh Chúa sao, ước gì xích xiềng trở thành những vòng đeo quí giá, gông cùm thành vòng đeo tay. Hãy xem bao nhiêu bạn hữu đã được ngành lá chiến thắng, còn tôi như người lính canh bị quên bỏ. Ôi! Lạy Chúa, xin ban phúc tử đạo cho con".

Quả thật Chúa đã nhận lời ngài. Cha Borelle lĩnh ý đức cha và sai đem hai chiếc thuyền đến đưa cha về nhà chung để tránh cuộc lùng bắt, nhưng có ngờ đâu hai ngày sau khi vừa tới họ đạo Ðầu Nước thuộc An Giang thì Cha Quí bị bắt trong nhà ông Phụng. Cha Borelle viết lại: "Trong khi tôi muốn đưa cha đi khỏi chỗ nguy hiểm thì lại đưa cha đến nơi tử đạo như ngài hằng ước mong".

Cha Phêrô Ðoàn Công Quí sinh năm 1826 tại họ Búng, tỉnh Bình Dương. Cha là Antôn Ðoàn Công Miêng và mẹ là Anê Nguyễn Thị Tường. Ngay từ bé cậu Quí đã muốn dâng mình cho Chúa nhưng cha mẹ thấy cậu học hành thông minh thì cho người anh đi tu còn giữ cậu ở nhà. Nhưng ý Thiên Chúa định thể khác, người anh đi tu không được phải trở về nhà, lúc ấy cha mẹ mới ưng cho cậu Quí đi tu. Năm 1847 cậu Quí ở với Cha Tam và sau học Latinh với Thừa Sai Miche rồi vào chủng viện Thánh Giuse ở Thị Nghè do Cha Borelle làm bề trên. Năm sau cậu được gửi sang học ở chủng viện Penang.

Sau bẩy năm miệt mài đèn sách, Thầy Quí về nước dậy giáo lý chờ ngày gọi làm linh mục. Thầy có tài hát xuớng nhất là bài ca kính Ðức Mẹ mà thầy rất ưa thích. Thầy có lòng nhiệt thành muốn cho có nhiều người thờ phượng kính mến Chúa đã đem được nhiều người trở về. Ðức Cha truyền chức linh mục cho thầy khoảng tháng 9 năm 1858 tại Thủ Dầu Một và làm cha phó họ Cái Mơn.

Ngày 10-12 nhà dòng bị bao vây và các nữ tu bị bắt giam ngục. Cha Quí viết thư cho bề trên như sau: "Thưa cha, thật con đang ở giữa những nguy hiểm, nhưng Thiên Chúa gìn giữ chưa để con phải bắt vì tội lỗi con còn nhiều chưa được phúc chịu khổ vì Chúa. Ôi, ngày xưa Chúa Cứu Thế đã phải chết treo trên thánh giá, con thật chưa xứng đáng. Con mong ước được đến nhà tù để khuyến khích các vị xưng đức tin. Khi nào cha mới cho phép con được đi làm điều đó?"

Khi được lệnh đổi về nhà chung, Cha Quí đã bầy tỏ nguyện ước được tử đạo và viết lời cầu xin này bằng dấu nhạc: "Lạy Chúa xin ban phúc tử đạo cho con". Bề trên đem thuyền đến bắt cha phải về nhà chung và khi thuyền đến họ Ðầu Nước đêm ngày 7-1-1859 thì cha bị bắt trong nhà ông thánh Phụng vì có người tố giác có đạo trưởng Tây trú ẩn. Lúc ấy có Cha Pernot đang ẩn trốn trong hầm nhà ông. Quan lãnh binh mang 300 lính về vây. Cha Pernot bảo Cha Quí đi trốn, Cha Quí lại xin cố đi trốn còn mình bọn lính sẽ không nhận ra. Khi quan đến nhà ông trùm Phụng, quan bắt ông giao nộp đạo trưởng Tây. Chủ nhà thản nhiên trả lời: "Ở đây không có ai là đạo trưởng Tây Phương cả".

Quan hỏi lại: "Vậy đạo trưởng ở đâu?"

Lúc ấy Cha Quí đứng ra xưng mình là đạo trưởng: "Ðạo trưởng chính là tôi".

Quan thấy khuôn mặt còn trẻ trung, không tin quát: "Mày không phải là đạo trưởng, hãy nộp ngay đạo trưởng Tây Phương vì có kẻ đã trông thấy và tố cáo".

Cha Quí quả quyết không có đạo trưởng Tây, mà chỉ có mình là đạo trưởng và sẵn sàng dậy đạo cho ai muốn nghe. Quan túm cổ một đứa bé tra hỏi, nó chỉ Cha Quí và nói đạo trưởng là ông đó. Chừng đó quan mới tin và bắt Cha Quí, ông trùm Phụng và 32 người trong họ đem giải về tỉnh Châu Ðốc.

Trước mặt quan đầu tỉnh Cha Quí một mực xưng mình là đạo trưởng. Quan truyền lệnh: "Ngươi có muốn vâng lệnh vua và từ bỏ đạo không?"

- "Tôi giữ đạo từ thuở nhỏ không thể chối bỏ được, quan muốn ra án thế nào mặc ý, tôi sẵn sàng chấp nhận".

Quan lại hỏi về cha mẹ và những việc đã làm. Cha Quí trả lời: "Cha mẹ tôi đã chết, tôi theo đạo trưởng đi Tây rồi Cam Bốt, Oudong, và về tới nhà ông Phụng. Còn sách vở và đồ đạo thuộc Cha Thang".

Quan lại bắt cha chối đạo nếu không sẽ phải chết. Cha Quí cương quyết thưa: "Làm sao tôi bỏ đạo trong khi tôi dậy bảo người khác. Nếu quan thương thì tôi được nhờ, bằng quan muốn kết án thì tôi sẵn sàng, còn chối bỏ Thiên Chúa thì không bao giờ".

Lần khác các quan cũng hỏi như vậy thì Cha Quí thưa: "Thật chỉ uổng phí mất giờ của quí quan để hỏi như thế, tôi không bao giờ chối đức tin của tôi đâu".

Trước những câu trả lời cương quyết như thế các quan kết án tử hình vì đã rao giảng tà đạo và gửi án về kinh.

Trong nhiều tháng bị giam trong tù chờ lệnh vua, Cha Quí sốt sắng cầu nguyện, ăn chay và khuyên nhủ những người đến thăm. Cha khuyên chú Tam, con ông Phụng: "Con hãy siêng năng đến tòa giải tội, đừng quên đọc kinh, cũng đừng phạm tội để linh hồn con được mạnh mẽ".

Có hai tín hữu bị bắt với ngài vì sợ cảnh lưu đầy khổ sở đã chối đạo, nhưng được Cha Quí khuyên bảo nên họ đã trở lại.

Ngày 30-7-1859 án của triều đình về tới tỉnh và quan ấn định hôm sau sẽ thi hành. Sáng sớm hôm sau, nguời lính cai tù đến báo tin giờ hành quyết đã tới. Cha Quí mặc áo chỉnh tề của ngày lễ, chít khăn trên đầu. Lính đến đeo vào cổ ngài tấm thẻ viết bản án và tên tuổi. Cha Quí nói với ông trùm Phụng cùng bị xử một ngày: "Ðây là giờ Thiên Chúa ấn định cho cuộc chiến đấu cuối cùng, chúng ta hãy can đảm chịu đựng vì Ngài".

Ðoàn lính cầm gươm giáo dẫn giải hai vị anh hùng Công Giáo đến pháp trường ở Cây Mẹt. Trước khi lính thi hành phận sự, Cha Quí bảo ông trùm Phụng quì xuống, đọc kinh ăn năn tội để ngài ban phép giải tội cho. Với giáo dân Cha Quí trăn trối: "Anh em hãy tìm kiếm Nước Thiên Chúa trước, hãy tránh xa các tật xấu và hãy tập luyện nhân đức".

Sau cùng Cha Quí cầm tượng Ðức Mẹ trong tay, trên ngực đeo hài cốt tử đạo, quì gối đọc kinh thống hối và đưa cổ ra chờ đợi. Sau ba tiếng chiêng, lý hình chém ba nhát gươm cổ mới lìa khỏi thân. Quan giám sát thấy Cha Quí bất động chịu chém thì nói chưa bao giờ thấy một người chịu chết can đảm như thế. Quan không cho ai đụng đến xác vị tử đạo từ 9 giờ sáng cho tới 4 giờ chiều, sau đó ông Chính mới xin phép quan để lo việc chôn cất. Xác ngài được bỏ vào linh cửu đưa về Năng Gù cho giáo dân kính viếng và hôm sau chôn trong nhà thờ.

Đã đọc: 500