Gioan Baotixita CỎN, sinh năm 1805 tại Kẻ Bàng, Nam Ðịnh, Lý Trưởng, xử trảm ngày 08-11-1840 tại Bẩy Mẫu dưới đời vua Minh Mạng, phong Chân Phúc ngày 27-5-1900 do Ðức Lêô XIII, kính ngày 08-11.

Dưới thời Minh Mệnh, người chứa chấp đạo trưởng cũng bị xử tội như đạo trưởng. Ông Cỏn biết rõ điều này nhưng lòng đạo đức đã thúc đẩy ông sẵn sàng chứa chấp những người ở trong nhà Chúa. Chính ông đã rước các chị dòng Mến Thánh Giá ở Kẻ Trình về nhà bổn đạo trong làng Kẻ Báng, và Cha Thịnh về nhà cháu ông là ông Chiền. Ông nói với họ, nếu có chuyện gì xảy ra thì ông đứng ra chịu tội.

Tên thực của ông là Bốn, về sau mới đổi thành Cỏn. Ông chỉ có hai người con gái duy nhất. Dù đã làm lý trưởng ít năm song nhà ông vẫn nghèo. Ông làm việc rất công minh và rất lý sự, cũng vì vậy mà ông bị cất chức. Ông tự nhận là mình không siêng năng đọc kinh bằng người khác, nhưng nếu cha cậy nhờ đưa đi kẻ liệt thì dù có bệnh ông cũng đi.

Khi nghe biết ông Lý Mỹ và ông Trùm Ðích vì chứa chấp các cha và đồ đạo mà phải chết, ông Cỏn thấy hoàn cảnh cũng giống mình, ông đi đón hai xác của hai đấng tử đạo đưa về cho tới Kẻ Vĩnh. Trở về nhà ông nói với vợ con: "Xác các đấng ấy tốt lành, linh hồn các ông ấy đã lên thiên đàng rồi. Ta chịu khó đưa chân các đấng đi ẩn náu thì sau này ta cũng nên thánh. Ta chịu khó giúp việc hội thánh dù có tội lỗi nhiều mà được một lát gươm thì cũng khỏi hết".

Khi Cha già Thịnh bị bắt ở nhà ông Chiền là cháu của ông, ông Cỏn đã giữ đúng lời hứa, đứng ra nhận mình là người chứa chấp đạo trưởng. Suốt trong thời gian ở tù và bị tra tấn, ông Cỏn và ông Thọ vẫn luôn bên nhau để nâng đỡ, dù hết mọi người giáo dân khác đã chối đạo hai ông vẫn một lòng trung thành với Chúa. Các ông bị quan hành hình với ý định sẽ làm cho các ông chối đạo như những người khác. Vừa bị đánh đau các ông còn được lệnh phải liếm máu từ vết thương của các cha nữa. Với lòng khiêm nhường, ông Cỏn cúi xuống thân thể Cha Ngân và liếm máu. Trong lần tra tấn thứ ba, ông Cỏn mới chịu được 60 roi thì đã thổ ra máu, lính phải khiêng về. Vì yếu đuối nên ông bị đánh đập ít hơn ông Thọ, nhưng vẫn phải giam nắng, bỏ khát và đánh thức mỗi khi giao canh để không ngủ được. Trong một lần quan hỏi ai mang các đạo trưởng về, ông Cỏn mạnh bạo thưa: "Các đồ đạo và các đạo trưởng đến Kẻ Báng cũng là tại tôi cả".

- "Các ngươi có sẵn lòng quá khóa và từ nay về sau chừa không dám rước đạo trưởng nữa chăng?"

- "Bẩm quan lớn, chúng tôi không quá khóa. Còn việc chứa đạo trưởng khi quan lớn tha về nếu chúng tôi gặp trưởng đạo Tây hay Nam thì chúng tôi cũng đón về ngay".

- "Hãy chối đạo đi rồi sau này đi xưng tội với các cụ đạo các ngươi sẽ được tha".

Hai ông Cỏn và Thọ không thèm để ý đến lời dụ dỗ, một mực nói: "Chúa chúng tôi thờ chúng tôi chẳng dám đạp".

Những ngày phải giam tù, hai ông bị làm khổ hơn các cha, đồng thời có lệnh canh các ông nghiêm ngặt. Thầy Sự đã đút tiền cho lính để các cha được dễ dãi một chút nhưng lính canh ông Thọ và ông Cỏn không dám nhận tiền, trái lại còn thi hành những lệnh cấm tỉ mỉ của quan. Con cái ông Thọ lên thăm cha vài lần, cũng thăm ông Cỏn luôn. Ông Cỏn buồn hỏi các cô tại sao không dẫn con ông lên thăm. Ông nhờ nhắn với vợ dậy dỗ con cái cẩn thận và xin mọi người cầu nguyện cho mình và cho các bạn tù được sức mạnh chịu mọi sự khó cho đến phút cuối cùng.

Khi được tin án tử hình đã được vua Minh Mệnh phê và đã về tới tỉnh, ông Cỏn sốt sắng đọc kinh, không cho ai vào nói truyện nữa. Sang ngày 8-11 quan cho gọi hai ông ra để ép buộc quá khóa một lần nữa, ông Cỏn thưa lại: "Bẩm lạy quan lớn, chúng tôi không quá khóa, chúng tôi thà chết hơn là phạm tội ấy".

Ông Cỏn thấy người ta điệu mình đi xử thì mừng rỡ nói: "Hôm nay chúng tôi được về quê".

Nhìn thấy một người anh em khóc thì bảo: "Chúng tôi vui mừng thì anh cũng phải mừng với chúng tôi, lẽ nào anh lại khóc?"

Ông Cỏn tươi tỉnh ra pháp trường chào hỏi mọi người. Tại pháp trường ông quì gối cầu nguyện, giơ cổ ra cho lý hình chém một phát. Xác ông được đưa về an táng tại làng Kẻ Báng.

Đã đọc: 506