Phêrô Vũ Văn TRUẬT, sinh năm 1816 tại Kẻ Thiếc, Hà Nam, Thầy Giảng, xử giảo ngày 18-12-1838 tại Sơn Tây dưới đời vua Minh Mạng, phong Chân Phúc ngày 27-5-1900 do Ðức Lêô XIII, kính ngày 18-12.

Các lý trưởng và hương chức đã nhiệt liệt ca ngợi tấm gương xưng đạo của ba thầy giảng, đặc biệt là Thầy Truật bằng những lời lẽ sau đây: "Chúng tôi không biết Trời đã phù hộ thế nào mà ba tù nhân vững mạnh như thế. Bởi vì lý trưởng và những người khác trong làng bị bắt, chịu tra tấn một, hai lần đã chịu nhận là thông đồng với giặc và chối đạo, trong khi ba thầy phải tra tấn ba lần vẫn một mực trung thành với đạo, không chịu bước qua ảnh".

Thầy Phêrô Vũ Văn Truật sinh năm 1816 tại làng Hà Thạch, huyện Sơn Vi, tỉnh Sơn Tây, trong gia đình rất nghèo và mồ côi cha từ lúc chín tuổi. Chú Truật lại có một thân xác yếu đuối không làm việc nặng nhọc được. Khi đi học chú thường ghé vào nhà thờ đọc kinh và tỏ ra hiền lành ngoan ngùy. Thấy vậy Cha Tốn nhận chú vào nhà Ðức Chúa Trời năm 1831, chú Truật được 15 tuổi. Nhưng sau một năm vì ốm yếu, cha lại cho chú về nhà với mẹ. Khi Cha Trạch về coi xứ Bầu Nọ thấy chú Truật buồn bã vì không được ở nhà thầy, nên nhận chú vào và cho làm việc nhẹ trong nhà. Nhiều lần chú đã được theo cha đi dậy kinh bổn cho các trẻ. Ðến năm 1836, Cha Trạch phải đổi thì chú Truật được giao cho Cố Marette Phan nuôi và làm việc như người giúp việc. Từ khi chú bị bắt và xưng đạo can đảm, Ðức Cha Tabud mới phong cho làm thầy giảng.

Các nhân chứng đều nói rằng ba thầy, Thầy Mĩ 40 tuổi, Thầy Ðường 30 tuổi và Thầy Truật 21 tuổi chịu tra tấn dữ tợn. Lý hình lấy gai tre cột vào roi để đánh cho nát thịt ra. Thầy Truật phải chịu 60 roi. Ban đầu, quan thấy thân xác ốm yếu của Thầy Truật thì nghĩ rằng có thể lung lay làm cho chối đạo được, nên không bắt đeo gông nặng và xích như hai thầy kia. Song khi thấy Thầy Truật mạnh mẽ xưng đạo thì cũng bắt đeo gông nặng và xích. Có một lần quan dụ dỗ Thầy Truật: "Mày còn bé thế này, hãy quá khóa đi để được về với bố mẹ".

Thày Truật đã lý sự hỏi vặn lại: "Các ông có dám bước trên cha mẹ mình không?"

Trong tù, Thầy Truật ra sức khuyên bảo người khác và những người đến thăm phải bền bỉ giữ đạo, và bỏ những việc thờ lạy dối trá. Thầy cũng được Cha Triệu lẻn vào trong tù thăm và cho rước lễ bốn lần, mẹ thầy cũng lên thăm con hai lần. Thầy viết cho Cha Marette bức thư từ biệt sau đây: "Tháng 9-1838, con mọn là Truật dâng cố muôn ngàn vạn lạy. Con thật sung sướng được Chúa tiền định cho ơn phúc tử đạo. Con thành thật mà nói như thế không phải để khoe khoang trước mặt cha là người xét xử phải trái. Con không có ân hận vì phải từ bỏ cuộc sống nầy. Con chỉ buồn có một điều là cha con mình phải xa nhau. Trước đây còn được ở với cha sao bây giờ cha con mỗi người mỗi nơi? Có ai ngờ rằng cha và các thầy, anh em con, mỗi người phân tán vì cơn bão táp như đàn ong vỡ tổ, như bầy chim lạc đàn bay trong rừng núi. Thiên Chúa đã cho xảy ra như thế để sửa phạt các lỗi lầm của chúng con và đồng thời muốn làm cho chúng con trở thành đài kỷ niệm, để các thế hệ mai sau biết được cơn thử thách ghê gớm chừng nào. Có lẽ chỉ trong ít ngày nữa, con mọn cha chấm dứt công việc dưới thế. Than ôi, con đã chẳng giúp được gì cho cha và cho việc truyền giáo. Vậy mà cha yêu thương con với tình âu yếm hơn người mẹ. Cha đã thương giúp cả gia đình con nữa. Nhưng trên hết cha đã thương ban cho con chức thầy giảng mà con sẽ không cám ơn cha, vì con thấy mình chẳng đáng song chỉ vâng theo lòng tốt của các đấng bề trên. Con xin cha miễn cho con khỏi mang danh hiệu đó. Con không muốn làm thầy ai vì sợ rằng chỉ làm tăng thêm sự lẫn lộn. Con mọn cha sẽ không bao giờ quên những lời cứu sống cha đã ban trong những ngày cuối cùng này. Con còn cần nhiều lời chỉ dẫn của cha để bền vững ở giữa hốc đá nguy hiểm làm đắm tầu khi cơn bão táp đến không còn thấy đâu là bến bờ. Nếu con gặp phải tai nạn này thì đâu là hy vọng cứu rỗi cho con. Vì thế nhận biết mình yếu đuối con trải qua những ngày đêm này trong nỗi lo sợ. Xin cha hãy cầu nguyện nhiều cho con, để trong cơn chiến đấu Chúa ban cho con ơn sức mạnh giữa thử thách và ơn chết tử đạo như Thầy Cần. Con mọn xin chào từ biệt cha trước, đang lúc hoang mang về ngày sau cùng của đời mình và trong nỗi lo sợ trong ngày hành quyết có làm trọn tâm nguyện hay là làm tan nát cõi lòng của cha cũng như của con".

Mùa thu năm 1838, triều đình xét lại án và truyền lệnh phải xử giảo cả ba thầy. Khi án về tới Sơn Tây, quan giám sát và thông lại vào tù báo tin, thì cũng khuyên Thầy Truật: "Mày còn trẻ mà liều mình mất các thú vui đời này, theo những lời hứa hẹn vu vơ đến phải chết thật là dại dột".

Thầy Truật thưa lại: "Người nào chịu chết vì đạo thật chắc chắn về sau sẽ được phước thật đời đời, sao lại bảo tôi là dại dột?"

Trên đường ra pháp trường, Thầy Truật nhận ra Cha Triệu trong đám đông và đã nhận phép giải tội lần nữa. Thầy đi những bước vững chắc, nét mặt hân hoan vì nghĩ rằng mình đang đi về quê thật. Trông thấy gương mặt trắng trẻo tươi vui của Thầy Truật, lương dân đã phải thốt lên: "Thật uổng, ông ấy không chịu quá khóa phải chết như thế".

Tới nơi, ba thầy ở giữa vòng lính, sát cánh nhau chờ giờ chết. Giáo dân đưa cho lý hình chiếu để trải. Các thầy trông thấy Cha Triệu thì quỳ xuống lĩnh phép giải tội. Sau đó lý hình tháo gông và xích, các thầy nằm úp mặt để họ sửa soạn công việc. Thầy Truật được lý hình kéo hai tay cột vào hai cọc, các ngón chân cái được cột lại với nhau vào một cọc khác. Có hai cọc lớn ở hai bên để cột hai đầu giây thắt cổ, ở giữa có nút thòng lọng mắc vào cổ tử tội. Người lính cầm bản án đi đến trước tội nhân. Ðúng lúc hành quyết thì cắm xuống đầu tội nhân. Mỗi đầu giây có hai người lính theo lệnh quan thì kéo thật mạnh. Lý hình kéo giây lúc thì về phía này lúc về phía đối diện trong thời gian khá lâu đến nỗi tử tội đổ máu nơi mũi. Sau đó họ đốt chân xem đã chết thật chưa.

Sau khi hành quyết xong, giáo dân xứ Bạch Lộc đem xác ba thầy đến Kẻ Máy nơi có sẵn Cố Marette và hai cha cùng giáo dân chờ đợi để làm lễ an táng. Gần sáng, xác ba đấng được chôn trong nhà bà Tín. Sau này khi cơn bắt đạo tạm yên, giáo dân đem xác các ngài về chôn ở nhà thờ Kẻ Máy. Ðến khi Cố Ðông lo việc làm hồ sơ án phong thánh lại đem xác Thầy Truật về Kẻ Sở. Tại Kẻ Máy chỉ còn xác Thầy Ðường mà thôi.

Đã đọc: 900