Trước những sự lạ, tìm hiểu vai trò của Phép Lạ trong Công Giáo

Phép Lạ là gì?

Nguyên ngữ tiếng la tinh là miraculum, từ động từ mirari, có nghĩa là “làm sửng sốt, việc lạ thường”.

Sự lạ lùng hay việc lạ lùng được Thánh Kinh dùng nhiều lần để diễn tả những kì công, những điều kì diệu, hoặc những phép lạ (việc lạ thường) được thực hiện hay xẩy ra bởi quyền năng siêu nhiên, và có một sứ mạng đặc biệt hay một ân huệ đến từ Thiên Chúa.

Trong Tân Ước bản phổ thông tiếng La tinh Vulgate, phép lạ (miraculum) được dùng để chỉ những việc phi thường và được chính Thiên Chúa hay Chúa Giêsu chấp thuận. Vì thế thánh Phêrô trong bài giảng đầu tiên đã nói: “Đức Giê-su Na-da-rét, là người đã được Thiên Chúa phái đến với anh em. Và để chứng thực sứ mệnh của Người, Thiên Chúa đã cho Người làm những phép mầu, điềm thiêng và dấu lạ giữa anh em”. (TĐCV 2:22).

Thánh Phaolô nói về ơn làm Tông Đồ: “Anh em đã thấy thực hiện nơi anh em những dấu chỉ của sứ vụ Tông Đồ: nào là đức kiên nhẫn hoàn hảo, nào là những dấu lạ điềm thiêng, nào là các phép lạ”. (2 Cor 12:12)

Trong khi loan truyền Tin Mừng và giảng dậy dân chúng, Chúa Giêsu đã dùng các phép lạ để cho dân Do thái nhận định ra Ngài là Đấng Mesiah, tức là Đấng đến cứu độ trần gian.

Trong Cựu Ước, Thiên Chúa tỏ lộ chính mình cho con người qua các sự kiện lịch sử và phép lạ

Thánh Kinh tỏ cho thấy là trong mọi thời Thiên Chúa dùng các phép lạ để minh chứng về sự Mạc Khái và Thiên Ý của Ngài cho con người. Các phép lạ trong thời Cựu Ước tỏ lộ Sự Quan Phòng của Thiên Chúa đối với dân tuyển chọn của Ngài. Những phép lạ này là bằng chứng hùng hồn cho sứ mạng mà Moisen đã được chúa trao phó trao phó (Xuất Hành 3:4). Mạc khải cho dân thấy Đức Jehovah là Thiên Chúa Duy Nhất (Dân Số 5:25). Phép lạ là như bàn tay Thiên Chúa dùng trị tội vua Pharaoh cứng lòng không vậng lời sứ giả Thiên Chúa. Phép lạ cũng dùng để tỏ lộ sự bất bình của Thiên Chúa đối với dân Do thái bất trung (Dân số 14).

Trong Phúc Âm, phép lạ có một chỗ đứng và giá trị rất đặc biệt

Chúa Giêsu trong những dòng được ghi lại trong Phúc Âm là một nhân vật đầy sức quyến rũ, tỏa sáng niềm vui an bình từ nhân cách con người, từ tình người ấm áp, từ vẻ đẹp của giáo điều, từ việc nâng dậy cuộc sống, từ sự quan tâm và thân thương yêu mến giới nghèo, người cơ cùng, kẻ cô đơn, người bị hất hủi. Đức Giêsu một mực trung thực với lời mời gọi của mình nên đã dùng quyền năng trong nhiều hoàn cảnh, bằng nhiều cách khác nhau thực hiện những phép lạ phi thường hoán cải đời sống nhân thế và làm cho người ta tin theo sứ điệp và con người của Ngài.

Khi học hỏi kĩ hơn về Phúc Âm, chúng ta bị lội cuốn vì những câu truyện tương quan tới đoàn lũ đông đảo theo Chúa. Chúa đã nuôi họ, cho của ăn phần hồn phần xác và trên hành trình truyền giáo giảng đạo, Ngài đã làm rất nhiều phép lạ từ Galilee tới suốt miền Judea.

Những phép lạ của Chúa Giêsu có tính cách là chứng tá cho Tin Mừng. Phép lạ đầu tay tại Cana được thực hiện là để muốn “biểu lộ vinh quang của Ngài” và như thế các môn đệ “tin vào Ngài” và đi theo Ngài " (Gioan 2:11).

Chính Chúa Giêsu vần thường tuyên bố là các công việc Ngài làm là bằng chứng cho sứ mạng và Thiên Tính của Ngài. Ngài cũng nói rằng: “Nhưng phần tôi, tôi có một lời chứng lớn hơn lời chứng của ông Gio-an: đó là những việc Chúa Cha đã giao cho tôi để tôi hoàn thành; chính những việc tôi làm đó làm chứng cho tôi”. (Gioan 5:36).

Sự xác tín trên phương diện triết học thần học về thei6n tính của Đức Giêsu đã được Nicodêmô tuyên xưng như sau: "Thưa Thầy, chúng tôi biết: Thầy là một vị tôn sư được Thiên Chúa sai đến. Quả vậy, chẳng ai làm được những dấu lạ Thầy làm, nếu Thiên Chúa không ở cùng người ấy." (Gioan 3:2).

Bản chất của Phép Lạ:

Phúc Âm thường dùng danh từ terata nguyên ngữ Hy Lạp và mang ý nghĩa “những điều kì diệu”. Khi diễn tả như vậy muốn nói lên những cảm nghĩ dấy động lên trong lòng trước sự kiện đang xẩy ra, mà những cảm quan do ngũ giác, như mùi vị, nghe, thấy, v.v... vượt ra ngoài những gì vẫn bình thường xẩy ra trong thiên nhiên. Thí dụ câu truyện Chúa Giêsu chịui phép rửa tại sông Jordan, trời mở ra, tiếng từ trời phán và chim bồ câu đậu trên đầu... Câu truyện cuộc trở lại của thánh Phaolô ghi việc ngã ngựa, tiếng phán ra, mù mắt, được chữa lành.... là những sự kiện được coi là phép lạ vì có bàn tay can thiệp của Thiên Chúa hay là chính công việc của Thiên Chúa muốn cho xẩy ra như vậy.

Sự kiện như vậy vượt quá những gì là thiên nhiên và tự nhiên và tất yếu phải đến từ trên, từ Thiên Chúa, có nghĩa là quyền năng siêu nhiên, tạo ra hiệu quả siêu nhiên phi thường mà danh từ thường dùng là phép lạ. Việc chữa cho kẻ chết sống lại, ơn thông hiểu và ơn nói ngôn ngữ lạ mà Chúa ban cho các tông đồ đó là những phép lạ.

Một trong những ý nghĩa sâu xa về tu đức đó là tính cách kì diệu của Phép Lạ không chỉ là sự kiện những gì phi thường xẩy ra như giác quan đang cảm nhận được, mà chính là những gì tàng ẩn bên trong, cái hậu quả sâu kín và lâu dài mà phép lạ có sức ảnh hưởng trên con người.

Khi so sánh phép lạ với đời thường, phép lạ được gọi là sự kiện phi thường. Khi phân tích sự khác biệt giữa tính cách phi thường của phép lạ với tiến trình bình thường của thiên nhiên vạn vật, thì các Thánh Giáo Phụ và các thần học gia của Giáo Hội dùng những danh từ sau đây: sự kiện “vượt trên”, “chống lại” và “ngoài” thiên nhiên”. Có nghĩa là chỉ cách thế mà phép lạ vượt quá những gì bình thường vẫn thường xẩy ra.

Sự biến nước thành rượu tại Cana được coi là phép lạ vì nó vượt quá quyền hạn thiên nhiên, nước lập tức trở thành rượu mà không qua giai đoạn tiến trình bình thường (qua các giai đoạn bình thường mà quả nho trở thành rượu như thế nào), hay như câu truyện Chúa chữa người mù, dùng bùn đất xoa lên mắt, là đi ngược lại hậu quả bình thường thường ngày.

Triết gia Spinoza nhận định rằng Phép Lạ là một sự vi phạm vào trật tự của thiên nhiên ( xem tác phẩm proeverti, "Tract. Theol. Polit.", quyển VI). Một số các triết gia khác như Hume, Martensen, và Theodore Parker cũng coi phép lạ là sự vi phạm (violation the order of the nature).

Nhưng phép lạ không nhất thiết là phản thiên nhiên, phép lạ chỉ là vượt trên, và ra ngoài biên cương của thiên nhiên mà thôi. Danh từ phản thiên nhiên (contrary to the nature) không có nghĩa là "bất bình thường, không tự nhiên” (unnatural) trong ý nghĩa là gâyu ra sự bất hòa và hỗn độn. Chúng ta nhận định rằng trong thế giới vũ trụ, khoa học cho biết các lực của thiên nhiên khác nhau về khối lượng và sức mạnh và chúng luôn trong tình trạng giao thoa với nhau. Sự kiện này làm phát sinh ra các luồng ảnh hưởng và tạo ra các sức đối kháng luôn mãi triền miên.

Phép lạ được gọi là vượt siêu nhiên, bởi vì hậu qủa của nó vượt ngoài tầm mà lực sản xuất của thiên nhiên có thể phát ra và như vậy ngàm ý là có một động lực siêu nhiên nào đó can thiệp. Thánh Toma, nhà thần học yên thâm kinh viện dậy rằng: “Những hiệu quả có thể danh chính mà gọi là phép lạ là những gì được Quyền Năng Thiên Chúa thực thi vượt ngoài những gì mà ta thấy trong thiên nhiên” (Contra Gent., III, cii) và chúng cũng vượt ngoài trật tự thiên nhiên bởi vì chúng vượt ngoài thứ tự và luật lệ của toàn thiên nhiên đã được tạo dựng” (Suma Theologia I, 102:4). Vì lý do này mà trong Cựu Ước diễn tả việc Chúa dẫn đưa dân Do Thái qua Biển Đỏ đã dùng danh từ “việc làm do ngón tay của Thiên Chúa” (Xuất Hành 8:19).

Quyền năng của Thiên Chúa được tỏ lộ trong phép lạ:

• Cách trực tiếp qua chính hành động của Ngài
• Cách gián tiếp qua tạo vật và qua các phương tiên hay dụng cụ

Trường hợp Thiên Chúa thi thố phép lạ cách gián tiếp thì hiệu qủa của phép lạ phải qui về thiên Chúa vì chính người mới là tác nhân và Ngài thực hiện qua các dụng cụ của ngài mà thôi. Thánh Augustinô trog sách De Civit. Dei, X, xii) có viết rằng: “Ipso Deo in illis operante” Chinh Thiên Chúa làm phép lạ qua các phương tiện dụng cụ.

Trong Thánh Kinh cũng như trong lịch sử Giáo Hội, ta thấy có những dụng cụ sinh động thuộc quyền lực Thiên Chúa, không phải vì tự nó có quyền lực này, nhưng là qua sự liên kết đặc biệt với Thiên Chúa. Thánh Kinh nói về các dụng cụ như Hòm Bia Thán (Daniel V), chén thánh trong đền thờ, tà áo của tiên tri Elias (2 Các Vua 2), gấu áo của Chúa Giêsu (Matthêu 9), nước dòng sông Jordan (2 các Vua 5), và nước Hồ Bethsaida (Gioan 5).

- Các phép lạ là dấu chỉ của sự quan phòng của Thiên Chúa trên con người, và vì thế các phép lạ có đặc tính luân lý cao, đơn giản, và hiển nhiên, mục đích và đối tượng rõ ràng.

- Chỉ có Thiên Chúa mới thi hành được phép lạ mà hậu quả ta gọi là những phép lạ căn cốt, như cho người chết sống lại.

- Các phép lạ được ghi chép trong Thánh Kinh được các thiên thần thực hiện, nhưng luôn được qui về do ý định của Thiên Chúa, và nói rằng Thánh Thần Chúa ban quyền lực cho thực thi những phép lạ như vậy. Do vậy nguồn gốc cũng là đến từ Thiên Chúa.

Vị thế và giá trị của Phép Lạ trong quan điểm Kitô giáo về thế giới

Kitô giáo dậy rằng Thiên Chúa tạo dựng nên vũ trụ và điều khiển vũ trụ. Thiên Chúa cũng tiếp tục quan phòng mọi việc xẩy ra và làm cho có sự hòa thuận và ổn định trong thé giới thiên nhiên và sự sáng tạo thể lý và vật lý. Làm cho mọi sự xoay vần theo thứ tự và an bài cho con người trở thành ngưởi thụ hưởng và hưởng dùng những gì mà Chúa dựng lên.

Con người được Thiên Chúa dựng lên với trí khôn và sự tự do, có khả năng biết và phụng thờ Thiên Chúa. Đối với con người, thiên nhiên là cuốn sách mà Thiên Chúa đang mở ra để biểu lộ và khám phá ra Đáng Tạo Thành qua những biểu đồ hữu hình trong trật tự và qua ý thức nhận định mà chính Thiên Chúa đã ban cho con người khả năng này.

Như vậy theo cái nhìn của Kitô về thế giới vũ trụ thì các phép lạ cũng có một chỗ đứng và một ý nghĩa. Chúng phát sinh trổi lên từ liên hệ cá nhân giữa Thiên Chúa và con người. Tỉ dụ như khi có một niềm sáng tín rằng một trái tim trong sạch làm đẹp lòng Thiên Chúa, thì cảm xúc này một cách huyền nhiệm nào đó, nó chung cho mọi người trên hoàn vũ. Cái cảm giác được gần gũi với Thiên Chúa có thể đã nảy sinh ra khuynh hướng khắp nơi cho rằng tất cả những hiện tượng phi thường đều có các nguyên nhân siêu nhiên.

Mục tiêu quan trọng đầu tiên của các phép lạ là sự tỏ hiện vinh quang của Thiên Chúa. Cũng có thể còn có những mục tiêu tùy phụ, như phép lạ xẩy ra để minh định một sự thật, một sứ mạng hay chứng giám cho cuộc sống thánh đức nào đó của các tôi tớ của Chúa.